Żylaki nóg to powszechny problem zdrowotny, dotykający znaczną część populacji. Zgodnie z badaniami epidemiologicznymi, przeprowadzonymi przez prof. Jawienia, żylaki kończyn dolnych występują średnio u 35% dorosłej populacji kobiet oraz 28% mężczyzn. Jeszcze częściej żylaki kończyn dolnych obserwuje się w grupie osób powyżej 60 roku życia, gdzie ma je nawet 60% badanych1. Żylaki często postrzegane są jedynie jako defekt kosmetyczny, jednak należy pamiętać, że mogą prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych. Warto więc zrozumieć przyczyny ich powstawania oraz metody leczenia i profilaktyki.
Czym są żylaki i jak powstają?
Żylaki kończyn dolnych to trwałe poszerzenia żył powierzchniowych kończyn dolnych w postaci wężowatych sznurów, splotów, często z balonowatym wypukleniem2. Powstają wskutek zaburzonego przepływu krwi żyłami kończyn dolnych, który z kolei może być wynikiem m.in. osłabienia ścian naczyń żylnych, wadliwej pracy zastawek żylnych lub ich uszkodzenia. W takich warunkach dochodzi do tzw. refluksu żylnego oraz powstania nadciśnienia żylnego, w wyniku czego naczynia żylne poszerzają się i przybierają charakterystyczny dla żylaków wygląd3-5.
Czynniki sprzyjające powstawaniu żylaków
Do najważniejszych czynników ryzyka powstawania żylaków zalicza się:
- predyspozycje genetyczne (występowanie żylaków w najbliższej rodzinie),
- wiek – częstość występowania żylaków rośnie wraz z wiekiem,
- płeć – bardziej narażone są kobiety,
- nadwaga i otyłość,
- długotrwałe przebywanie w pozycji stojącej/siedzącej, np. związane z pracą zawodową,
- niewielka aktywność fizyczna,
- ciąża,
- terapie hormonalne,
- urazy nóg,
- przebyta zakrzepica naczyń żylnych3-5.
Czy żylaki „bolą”? Czyli objawy towarzyszące żylakom
Żylaki nóg mogą powodować ból, a nasilenie dolegliwości bólowych zależy od stopnia zaawansowania niewydolności żylnej. W początkowych stadiach, gdy żylaki są jeszcze niewidoczne, osoby dotknięte chorobą skarżą się najczęściej na objawy takie jak uczucie ciężkości nóg, bolesne skurcze oraz obrzęki, nasilające się zwłaszcza wieczorem lub po długotrwałym staniu/siedzeniu. W późniejszym etapie choroby – gdy żylaki są już widoczne, ból może stać się bardziej intensywny i obejmować okolice nóg, w których występuje poszerzone naczynie żylne. Ból towarzyszący żylakom określany jest jako tępy, piekący, nasila się w ciągu dnia. Ulgę w takim bólu może przynieść uniesienie nóg, umiarkowana aktywność fizyczna, a także leki miejscowe, np. z heparyną3,6.
Czy jest sposób na żylaki?
Pacjenci borykający się z żylakami kończyn dolnych mają dziś do wyboru wiele opcji terapeutycznych. Dostępne jest leczenie farmakologiczne, leczenie zabiegowe z zastosowaniem mniej lub bardziej inwazyjnych metod, a także leczenie uciskowe (tzw. kompresjoterapia). W leczeniu żylaków kończyn dolnych, zwłaszcza w przypadkach bardziej zaawansowanych, zaleca się kojarzenie wymienionych metod leczenia3.
Leczenie farmakologiczne jest sposobem postępowania akceptowalnym przez większość pacjentów zmagających się z żylakami nóg i obejmuje farmakoterapię doustną (np. diosminą, dobezylanem wapnia), jak i miejscową. W leczeniu miejscowym stosuje się przede wszystkim leki z heparyną sodową, np. Heparin-Hasco Forte. Miejscowa aplikacja heparyny poprawia przepływ żylny, udrażnia naczynia krwionośne (miejscowe działanie trombolityczne), a także działa przeciwzapalnie i przeciwobrzękowo. Dodatkowo Heparin-Hasco Forte występuje w postaci żelu, dzięki czemu sama aplikacja leku połączona z masażem nóg przynosi ulgę i ukojenie bolących nóg6,8.
Niezależnie od wybranej strategii postępowania – zawsze warto wprowadzić zmiany w stylu życia – przede wszystkim zwiększyć umiarkowaną aktywność fizyczną (spacery, nordic walking, rekreacyjna jazda na rowerze) oraz zredukować nadmierną masę ciała, jeśli borykamy się z nadwagą, czy otyłością3.
Żylaki na nogach to problem, który można skutecznie kontrolować poprzez odpowiednią profilaktykę i leczenie. Wczesne rozpoznanie i podjęcie odpowiednich działań mogą zapobiec poważnym powikłaniom i poprawić komfort życia.
